Zelfbeschadiging is een verzamelnaam van verschillende manieren om jezelf pijn te doen. Het verschilt per persoon welke vorm zelfbeschadiging aanneemt en wat de achterliggende redenen zijn.
Waarom zelfbeschadiging? 4 redenen
Je doet dit immers niet zomaar. Er zijn een hele hoop redenen waarom iemand zichzelf beschadigt, en in dit artikel passeren een aantal de revue. Hierbij wil ik benadrukken dat zelfbeschadiging nooit een gezonde manier is van met problemen omgaan. Wel wil ik als ervaringsdeskundige laten zien hoe het werkt en zo meer begrip creëren.
Omgaan met negatieve emoties
De eerste reden achter zelfbeschadiging is omgaan met negatieve emoties. Denk hierbij aan verdriet, woede, angst of een algeheel gevoel van spanning. Automutilatie werkt hierbij als een ontlading. Door jezelf fysiek pijn te doen verdwijnen de emoties voor even naar de achtergrond. Je voelt je hierdoor opgelucht.
Mensen die zich vooral vanwege deze reden beschadigen, voelen zich dan ook vaak lichter na de daad. Het haalt als het ware de last van hun schouders en ze hoeven emotioneel niets te voelen. Daarnaast laat je eventuele woede op deze manier los.
Lees ook: Waarom zelfbeschadiging hetzelfde is als een verslaving
Doorbreking van leegte of dissociatie
Daarnaast is zelfbeschadiging voor sommigen een manier om de leegte in hun leven te doorbreken. In plaats van leegte voelen, of niets voelen, ervaar je fysieke pijn. Je vult hierbij dus het gat op met prikkels. Dit kan opnieuw zorgen voor een gevoel van opluchting, mede door de endorfine die hierbij vrijkomt.
Doorbreking van dissociatie, waarbij je als het ware de ‘feeling’ met je lichaam mist, lijkt hier heel erg op. Mensen die zelfbeschadiging om deze reden gebruiken proberen zo als het ware terug te keren in hun eigen lichaam. Dankzij de fysieke pijn voelen ze weer connectie met hun lijf, al is het maar voor even.
Een schreeuw om hulp
Niemand beschadigt zichzelf om alleen maar aandacht te trekken. Wel denk ik dat het een manier is om om hulp te vragen. Fysieke pijn, met de eventuele bewijzen hiervan, zijn toch makkelijker uit te leggen dan iets wat in je hoofd zit. Dit punt gaat overigens niet alleen op voor automutilatie, maar ook voor mensen die bijvoorbeeld kampen met depressies of angststoornissen.
Bij zelfbeschadiging is het voor iedereen – jijzelf, eventuele vrienden en kennissen en hulpverleners – direct duidelijk dat er wat aan de hand is. Dit is fijn, want zelf kun je het misschien niet uitleggen. Wanneer je toch zo ver bent dekt je verklaring wellicht niet de lading. Automutilatie kan dus een schreeuw om hulp zijn wanneer mensen hun gevoelens niet onder woorden kunnen brengen.
Straf en onderliggende problematiek
Een laatste manier waarop zelfbeschadiging vaak wordt ingezet is als iemand zichzelf wil straffen. Dit komt vaak voor bij mensen met een laag zelfbeeld of rasechte perfectionisten. Als ze in hun eigen ogen ‘gefaald’ hebben kan dat een heftige reactie uitlokken, zoals zelfbeschadiging.
Zelfbeschadiging is vaak een symptoom van iets anders, of een aanwijzing dat er meer aan de hand is. Zelfbeschadiging begint vaak als een uiting van onderliggende problematiek, zoals een laag zelfbeeld, niet om kunnen gaan met negatieve emoties of psychische aandoeningen.
Dit betekent niet dat zelfbeschadiging ook direct stopt wanneer de onderliggende problemen verdwenen zijn. Zelfbeschadiging is namelijk een veelomvattend begrip, en er is behoefte aan één duidelijke definitie. Nu praten we nog teveel langs elkaar heen.
Lees ook: We hebben een nieuwe definitie voor zelfbeschadiging nodig