Eerder schreef ik over hoe je kunt praten over zelfbeschadiging, vanuit de persoon die zichzelf beschadigt. Vandaag geef ik daar een vervolg aan: want hoe help je iemand? En hoe begin je over zelfbeschadiging als ’toeschouwer’? Dit is hoe je kunt helpen bij zelfbeschadiging.
Helpen bij zelfbeschadiging
1. Luisteren
Het allerbelangrijkste is dat je zonder oordeel luistert naar het verhaal van de ander. Hiermee bedoelen we niet af en toe “ja” en “okee” zeggen, maar echt luisteren. Probeer empathisch en zorgzaam te zijn en vergeet ook niet te vragen naar wat jij voor hen kan betekenen. De een vindt het fijn dat je af en toe checkt hoe het gaat, terwijl de ander liever zelf naar je toestapt.
2. Wat is zelfbeschadiging voor jou?
Daarnaast is het belangrijk om te peilen wat zelfbeschadiging voor hen inhoudt. Hoe vaak gebeurt het? Wat zorgt ervoor dat ze zichzelf beschadigen? Door deze vragen te stellen krijg niet alleen jij inzicht en het hoe en waarom, maar ook de persoon zelf. Bovendien krijg jij als luisteraar hiermee meer feeling met de oorzaken van zelfbeschadiging. Hierbij geldt: hoe meer je weet, hoe beter je de ander kunt helpen.
Lees ook: We hebben een nieuwe definitie voor zelfbeschadiging nodig
3. Stel grenzen
Vergeet ook niet om grenzen te stellen. Het is goed om naar iemand te luisteren en er altijd voor iemand te zijn, zolang je er zelf niet aan onder door gaat. Geef daarom aan waarbij je wel en niet gaat helpen. Vertel ook dat je af en toe tijd voor jezelf nodig hebt en dat dit geen afwijzing is naar ander, maar dat je ook voor jezelf moet zorgen. Duidelijkheid is key.
4. Ken je plek
Je kunt de zelfbeschadigende persoon niet ‘beter’ maken, maar wel helpen om een stap naar professionele hulpverlening te zetten. Bied aan om samen een afspraak te maken bij de huisarts en benadruk het belang van professionele hulp. Wees daarin niet overdreven pusherig, maar een stok achter de deur is wel zo fijn. Het is enorm lastig om de stap naar professionele hulp te zetten, helemaal als niemand je helpt.
5. We zijn allemaal mensen
Je bent meer dan je diagnose. Blijf de ander daarom altijd behandelen als mens: hij of zij is meer dan een ‘zelfbeschadigingsprobleem’. Ga daarom op normale voet met hen verder en laat weten dat er voor jou niets veranderd is aan de vriendschap.
Niemand wil als fragiel gezien worden, dus heeft het geen zin om de ander de hele tijd bezorgd aan te kijken. Probeer in plaats daarvan liefdevol te zijn en te benadrukken dat er mensen zijn die om hem of haar geven. Uit eigen ervaring kan ik niet goed genoeg benadrukken hoe belangrijk een liefdevol supportnetwerk is.
Ook interessant: Hulpverleners moeten leren omgaan met zelfbeschadiging: dit moet veranderen
Een moeizaam gesprek
Het is goed om te onthouden dat het gesprek voor beide kanten waarschijnlijk moeilijk en oncomfortabel is. Vaak wordt zelfbeschadiging zo zorgvuldig verborgen omdat het iets waar gevoelens van schaamte en schuld bij komen kijken. Als je denkt dat iemand die dichtbij je staat zichzelf beschadigt, is het goed om ze even apart te nemen.
Ga op een rustige plek zitten waar je niet afgeleid kunt worden. Zorg er dan voor dat je niet om de problemen heen draait en dat jij degene bent die het gesprek begint. Vermeld hierbij wat je hebt gezien en deel je vermoedens: ga er niet vanuit dat de zelfbeschadigende persoon er zelf over begint.
Het is het beste om direct te zeggen wat je denk. Zo geef je een signaal aan de ander dat het oké is om met jou te praten over zelfbeschadiging en dat je daar open voor staat. Blijf niet doordrammen als de ander er niet klaar voor is om het gesprek te gaan. Laat in plaats daarvan weten altijd beschikbaar te zijn, mocht de tijd rijp zijn.